Thực phẩm biến đổi gen (tiếng Anh: Genetically Modified food được gọi tắt là GM) được dùng để chỉ các loại thực phẩm có thành phần từ cây trồng, động vật chuyển gen – hay còn gọi là thực phẩm GM, thực phẩm công nghệ sinh học (CNSH).

Rủi ro của thực phẩm biến đổi gien đối với sức khỏe con người chỉ có thể nhận biết được trong dài hạn, trong khi công nghệ biến đổi gien mới chỉ sử dụng trên 10 năm.

Gần đây, mặc dù các nhà khoa học trên thế giới và các công ty khuyến khích đầu tư phát triển cây trồng biến đổi gien (GMO) vẫn còn tranh luận về các tác hại của nó thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã phê duyệt 4 giống bắp (ngô) biến đổi gien đủ điều kiện sử dụng làm thực phẩm, thức ăn chăn nuôi.

Không an toàn

Đó là các giống bắp BT 11, MIR162 của Công ty TNHH Syngenta Việt Nam và MON 89034 và NK603 của Công ty TNHH Dekalb Việt Nam (Monsanto). Đây là 4 giống bắp biến đổi gien đầu tiên tại Việt Nam được công nhận đủ điều kiện sử dụng làm thực phẩm và thức ăn chăn nuôi, đồng thời là giống GMO đầu tiên được công nhận tại Việt Nam. Theo kế hoạch, Việt Nam sẽ bắt đầu trồng GMO vào năm 2015 và ước tính đến năm 2020 sẽ có từ 30%-50% đất trồng trọt sẽ dùng để trồng GMO.

Những nghiên cứu gần đây chứng minh rằng công nghệ gien vốn không an toàn. Công nghệ gien dựa trên niềm tin rằng mỗi gien chỉ mang 1 tính trạng duy nhất, do vậy người ta cho rằng có thể truyền các tính trạng bằng cách truyền các gien đơn lẻ. Tuy nhiên, từ năm 2007, các nhà khoa học hàng đầu thế giới đã nhất trí rằng điều này hoàn toàn sai. Hiệu lực của mỗi gien được quyết định bởi sự tương tác với nhiều gien khác cũng như với môi trường của chúng.

Công nghệ biến đổi gien thủ tiêu quá trình sinh sản tự nhiên, việc chọn tạo xuất hiện ở cấp độ tế bào đơn lẻ, cơ chế này có tính đột biến cao và thường xuyên vượt khỏi giới hạn gien. Tuy nhiên, không dễ gì đánh giá rủi ro của thực phẩm biến đổi gien đối với sức khỏe con người vì khẩu phần ăn của người đa dạng và phức tạp. Rủi ro chỉ có thể nhận biết được trong dài hạn, trong khi đó, công nghệ mới chỉ được sử dụng trên 10 năm.

Mặc dù vậy, một số nghiên cứu đã chứng minh thực phẩm biến đổi gien có nguy cơ nghiêm trọng với sức khỏe về mặt độc tố, dị ứng và chức năng miễn dịch, sức khỏe sinh sản và sức khỏe chuyển hóa, sinh lý và gien.

Các bất ổn đáng kể về miễn dịch bao gồm bất ổn về sự phân bào liên quan đến bệnh hen, dị ứng và viêm nhiễm; sự thay đổi trong cấu trúc và chức năng gan, bao gồm sự chuyển hóa lipid, cacbonhydrat cũng như thay đổi của tế bào có thể dẫn tới đẩy nhanh quá trình lão hóa và dẫn tới tích tụ những loài phản ứng lại với ôxy.

Biến đổi không lường trước

Nghiên cứu của Ermakova đã chỉ ra mối liên hệ giữa đậu tương biến đổi gien với khả năng vô sinh. Theo đó, những con chuột ăn đậu tương biến đổi gien có số con và số lứa đẻ ít hơn hẳn. Con của chúng nhỏ hơn hẳn con của chuột không ăn đậu tương biến đổi gien. Trong vòng 3 tuần thì 55,6% số chuột ăn đậu tương biến đổi gien chết. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng có hơn 400 gien biểu hiện khác trong chuột ăn bắp biến đổi gien. Đấy là những gien kiểm soát việc tổng hợp và sửa đổi protein, phát tín hiệu cho tế bào, tổng hợp cholesterol và điều chỉnh insulin. Nghiên cứu cũng chỉ ra sự tổn hại trong đường ruột của động vật ăn thực phẩm biến đổi gien, bao gồm tăng nhanh số lượng tế bào và phá vỡ hệ thống miễn dịch ruột.

Sức khỏe của con non có thể bị ảnh hưởng bởi độc tố, chất gây dị ứng, chất kháng dưỡng trong khẩu phần ăn của mẹ. Điều này có thể được tạo nên ở cây trồng biến đổi gien do sự biến đổi không lường trước được trong DNA của chúng. Các nhà khoa học CHLB Đức tìm thấy những đoạn DNA của thực phẩm biến đổi gien cho chuột có chửa ăn trong não con của chúng. Các đoạn DNA biến đổi gien cũng được tìm thấy trong máu, lá lách, gan và thận của lợn con được nuôi bằng bắp biến đổi gien.

Hôm 21-8-2014, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc quyết định không gia hạn giấy chứng nhận an toàn sinh học cho một giống lúa và một giống bắp biến đổi gien. Điều này có thể cảnh báo ảnh hưởng đến việc thương mại hóa giống GMO trong tương lai.

Chúng ta đừng quên rằng Monsanto là tác giả nhiều nhất của các giống bắp và đậu tương biến đổi gien, hằng năm đều tài trợ kinh phí lớn cho các cuộc hội thảo về GMO và cũng chính Monsanto sản xuất chất độc da cam sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam và hậu quả di tật của nó vẫn ám ảnh đến nhiều thế hệ người Việt đến bây giờ.

Tiềm ẩn rủi ro cao
Các nhà khoa học thuộc Trường ĐH Sherbrooke (Canada) phát hiện ra protein trừ sâu Cry1Ab trong máu của những phụ nữ có thai và không mang thai. Họ cũng phát hiện ra chất độc này trong máu của bào thai chứng tỏ nó có thể truyền sang thế hệ sau. Chất độc Cry1Ab được phát hiện ở 94% mẫu máu của các bà mẹ, 80% mẫu máu của các bào thai và ở 69% mẫu máu kiểm tra của những phụ nữ không mang thai. Những nghiên cứu trước đó cũng tìm thấy lượng nhỏ độc tố Cry1Ab trong dạ dày – ruột của động vật ăn bắp biến đổi gien. Điều này dấy lên quan ngại rằng độc tố có thể không được loại bỏ hoàn toàn ở người và sử dụng thịt nhiễm độc tố có thể tiềm ẩn rủi ro cao.